Tehlikeli tarayıcı uzantıları: virüs olmadan veriler nasıl çalınıyor

Tarayıcı uzantıları genellikle kullanım kolaylığı sağlayan, verimliliği artıran ya da web deneyimini kişiselleştiren zararsız araçlar olarak görülür. Ancak bazı uzantılar, beyan edilen işlevlerinin çok ötesine geçerek, antivirüs yazılımlarını tetiklemeden kişisel verileri sessizce toplayabilir. 2025 yılı itibarıyla bu tehdit, siber güvenlik uzmanlarının uyarılarına rağmen hâlâ yeterince ciddiye alınmamaktadır.

Tarayıcı uzantıları neden tehlikeli olabilir

Geleneksel zararlı yazılımlardan farklı olarak tarayıcı uzantıları çoğu zaman kullanıcının açık onayıyla cihaza yüklenir. Resmî tarayıcı mağazalarından indirilir ve ilk bakışta mantıklı görünen geniş izinler talep eder. Gezinme geçmişine, açık sekmelere, çerezlere veya form verilerine erişim, genellikle işlevsellik için gerekliymiş gibi sunulur.

Sorun, bu izinlerin kötüye kullanılmasıyla başlar. Bir uzantı yüklendiğinde, tarayıcı ortamı içinde kalıcı erişim elde eder. Güvenlik yazılımlarını aşması ya da sistem açıklarını kullanması gerekmez; tarayıcı, talep edilen erişimi zaten sağlamıştır. Bu durum tespiti oldukça zorlaştırır.

2025 yılına gelindiğinde yapılan güvenlik incelemeleri, milyonlarca indirmeye sahip bazı uzantıların bile gizli izleme bileşenleri, üçüncü taraf veri aracılıkları veya belirsiz veri paylaşım uygulamaları içerdiğini göstermiştir. Çoğu zaman risk, yalnızca ayrıntılı kod analiziyle ortaya çıkar.

İzinlerin kötüye kullanımı ve sessiz veri toplama

Birçok kullanıcı, izin taleplerini ayrıntılı incelemeden onaylar. “Ziyaret ettiğiniz tüm sitelerdeki verileri okuma ve değiştirme” gibi teknik ifadeler, uzantıya son derece geniş yetkiler tanır.

Bu düzeyde erişim sayesinde uzantı; ziyaret edilen adresleri, arama sorgularını, giriş sayfalarını ve kullanıcı etkileşimlerini kaydedebilir. Parolalar doğrudan ele geçirilmese bile, ilgi alanları ve alışkanlıklar yüksek doğrulukla analiz edilebilir.

Tüm bu faaliyetler tarayıcı içinde gerçekleştiğinden, klasik zararlı yazılım belirtileri oluşmaz. Şüpheli dosyalar indirilmez, sistem süreçleri değişmez ve antivirüs yazılımları çoğu zaman sessiz kalır.

Geleneksel virüsler olmadan veriler nasıl çalınır

Modern veri hırsızlığı, giderek daha fazla meşru teknik mekanizmalara dayanır. Tarayıcı uzantıları bu dönüşümün en net örneklerinden biridir. Tarayıcı geliştiriciler tarafından sağlanan resmî API’ler kullanılır ve bu da davranışların teknik açıdan yasal görünmesini sağlar.

Birçok uzantı, toplanan verileri analiz şirketleri veya reklam ağlarıyla yapılan anlaşmalar yoluyla gelir kaynağına dönüştürür. Gizlilik politikalarında bu durum çoğu zaman yüzeysel biçimde belirtilir; gerçek veri kapsamı ise kullanıcılar için anlaşılır değildir.

2025 yılı itibarıyla yapılan araştırmalar, bazı uzantıların gezinme verilerini gerçek zamanlı olarak uzak sunuculara aktardığını doğrulamıştır. Bu veriler daha sonra birleştirilir, zenginleştirilir ve yeniden satılır. Üstelik bu süreç, uzantı aktif olarak kullanılmasa bile devam edebilir.

Kurulumdan sonra davranışı değişen güncellemeler

Sık kullanılan bir yöntem, başlangıçta temiz ve faydalı bir uzantı yayımlamak ve geniş bir kullanıcı kitlesi kazanmaktır. Daha sonra gelen güncellemelerle izleme kapasitesi artırılır veya harici betikler eklenir.

Tarayıcı güncellemeleri genellikle otomatik uygulandığı için kullanıcılar bu değişiklikleri fark etmez. Uzantının adı, açıklaması ve değerlendirmeleri aynı kalır ve güven hissi korunur.

Bu gecikmeli etkinleşme yöntemi defalarca belgelenmiştir ve kullanıcıların güncelleme sonrası izinleri yeniden değerlendirmemesi nedeniyle hâlâ etkilidir.

Kişisel ve kurumsal veriler için gerçek riskler

Güvensiz tarayıcı uzantılarının etkisi yalnızca hedefli reklamlarla sınırlı değildir. Tarayıcı üzerinden erişilen kurumsal paneller, bulut servisleri ve dahili araçlar da risk altındadır.

Uzaktan ve hibrit çalışma düzenlerinde tarayıcılar, hassas işlemler için ana arayüz hâline gelmiştir. Sayfa içeriğine veya oturum bilgilerine erişimi olan bir uzantı, herhangi bir sunucu güvenliğini ihlal etmeden gizli bilgilerin sızmasına yol açabilir.

2025 yılında birçok veri koruma otoritesi, tarayıcı uzantılarını özellikle finans, sağlık ve hukuk gibi alanlarda artan bir uyum riski olarak tanımlamıştır.

Kullanıcılar neden zararı fark etmez

Uzantılar aracılığıyla yapılan veri toplama genellikle pasif ve kademeli ilerler. Sistem yavaşlaması, açılır pencereler veya çökme gibi uyarı işaretleri görülmez.

Sonuçlar çoğu zaman çok daha sonra ortaya çıkar. Örneğin hesaplara yönelik hedefleme, beklenmedik erişim denemeleri veya son derece kişiselleştirilmiş oltalama mesajları şeklinde kendini gösterebilir.

Bu gecikmeli etki, farkındalığın düşük kalmasına ve güvensiz uzantıların tarayıcı mağazalarında uzun süre varlığını sürdürmesine neden olur.